Anna Boleyn

Anna Boleyn bez watpienia miala swój wklad w reformację w Anglii. To właśnie aby poślubić Annę, Henryk zdecydował się zerwać z Kościołem, po tym jak papież odmówił wydania rozwodu z Katarzyną Aragońską. Czy gdyby Henryk VIII otrzymał pozwolenie na rozwód z Katarzyną, zerwałby z Rzymem? Wielu historyków jest zgodnych – nie. Jednak Henryk nie dostał to czego chciał, a jak wiemy, nie należał do ludzi łatwo znoszących sprzeciw. Po zerwaniu z Kościołem Katolickim, Anglia wkroczyła na nowy tor – tak zwana nowa religia stawała się coraz bardziej popularna. Czy Anna Boleyn była reformatorką? Czy była religijna? Jak religia wpływała na jej życie? Odpowiedzi w tm artykule!

Dzieciństwo i wczesna młodość na renesanowych dworach

Dzieciństwo i wczesną młodość Anna Boleyn spędziła na dworze Arcyksiężnej Małgorzaty Habsburg, a później na dworze francuskim. Według Erica Ivesa  nie mozna było wyobrazić sobie lepszego miejsca do kształcenia własnych dzieci niż dwór Arcyksiężnej. W swoim późniejszym życiu, Anna odzwierciedlała cechy Małgorzaty – jej pobożność, zamiłowanie do nauki, czy też zainteresowanie manuskryptami. Również dwór francuski był miejscem wartym uwagi. Pomimo rozwiązłego trybu życia Króla Franciszka, jego zona Klaudia, była osobą uduchowioną, trzymającą się wzniosłych norm moralnych. Jak pisze o tym Eric Ives, młoda Anna Boleyn miała styczność z wielkimi umysłami doby renesansu, nic więc dziwnego iż wywarły one wpływ na jej późniejsze życie.

Czy Anna Boleyn była religijna?

W epoce Tudorów ludzie byli niezwkle religijni. Średnia długość życia była krótsza niż dzisiaj, a śmierć można było ponieść w każdej chwili czy to w wyniku panoszących się chorób (np. Poty angielskie, infekcje), pojedynków na śmierć i życie, czy porodów w przypadku kobiet. Myśl o śmierci towarzyszyła ludziom niemal każdego dnia, nie dziwi więc fakt iż byli pobożni.

W czasach gdy żyła Anna Boleyn, powszechnym zwyczajem było posiadanie modlitewnika – niewielkiej książeczki w postaci manuskryptu, zawierającą modlitwy, psalmy oraz inne teksty religijne. Modlitewnik był bogato zdobiony rysunkami przedstawiającymi sceny z Biblii. Naturalnie, Anna Boleyn równiez miała własny modlitewnik, w którym własnoręcznie miała napisane zdanie ‘le temps viendra’ czyli ‘przyjdzie czas’. Eric Ives zwraca naszą uwagę na to, iż fraza ta pochodzi od całego zdania ‘przyjdzie czas gdy zapłacimy za wszystko’ , oraz że Anna umieściła go przy Sądzie Ostatecznym. Oznacza to więc że Anna była pobożna i wiedziała że nadejdzie czas gdy będzie musiała, jak wszyscy, odpowiedzieć przed Bogiem za swe czyny.

Zamiłowanie do reformacji

Jan Foxe (1517-1587) autor książki pod tytułem ‘The Book of Martyrs’ (‘Księga Męczenników’) uznał Annę Boleyn za męczennicę wiary protestanckiej która poświęciła swoje życie krzewieniu ewnagelii, nazwał ją nawet ‘świętą’. Foxe w swojej książce koncetrował się na chrześcijanskich męczennikach od pierwszego do szesnatego stulecia. Pierwszy raz opublikowana w 1562 r., przyozdobiona rycinami ukazującymi cierpienia ludzi ginąc za wiarę, ‘Book of Martyrs’ była jedną z najlepszych książek o naturze katolicyzmu.

Dzisiaj historycy prowadzą liczne polemiki na temat Anny Boleyn i jej wiary – na ile była protestantką a na ile katoliczką? Wiele osób mających jedynie powierzchowną wiedzę na temat Anny, uznaje ją za protestantkę w pełnym znaczeniu tego słowa. Ale należy pamiętać, że za życia Anny, protestantyzm dopiero się rozwijał i nie każdy kto wykazywał zainteresowanie nową religią, automatycznie stawał się jej wyznawcą. Chociaż Foxe uznał Annę Boleyn za męczennicę, jego stwierdzenie wydaje się mocno przesadzone.

Modlitewnik Anny Boleyn ; według wielu przekazów, miała go ze sobą na szafocie, a przed śmiercią podarowała go Małgorzacie Wyatt

Niemniej jednak Anna Boleyn żywo interesowała reformacją i dążyła do zmian. Na przykład, Anna miała w posiadaniu książkę ‘Obedience of Christian Man’ napisaną przez Williama Tyndale’a, protestanckiego pisarza. Tyndale byl także autorem pierwszej Biblii przetłumaczonej na język angielski, którą Anna Boleyn miała u siebie w komnacie, umożlwiając służbie czytanie. W serialu ‘Dynastia Tudorów’ widzimy scenę kiedy Anna Boleyn daje Henrykowi VIII książkę Tyndale’a do przeczytania. W rzecziwstości Anna dała Henrykowi książkę innego protestanckiego pisarza, Simona Fish’a (Supplication for the Beggars). Anna nie dała Henrykowi książki Tyndale’a prawdopodobnie obawiając się jego reakcji ; dzieło to znalazło się w posiadaniu Króla zupełnie przypadkiem ; Anna pożyczyła swoją kopię jednej ze swoich dam, a następnie w wyniku splotu wydarzen książka znalazła się w posiadaniu Woley’a. Kardynał pokazał książkę Królowi aby uzmysłowić mu że herezja panoszy się na dworze, jednak Henrykowi lektura się spodobała i uradowany powiedział że jest to ‘księga dla wszystkich królów’.

Czy Anna Boleyn popchnęła Henryka VIII w kierunku reformacji? Moim zdaniem – tak.  Henryk który miał wykształcenie teologiczne, był bowiem przeznaczony do stanu duchowego. Dopiero śmierc jego starsza brata, Artura, który miał być Królem, wyniosła na tron Henryka. W 1521 r. Henryk VIII otrzymał od Papieża zaszczytny tytuł Obrańcy Wiary (łac. Fidei Defensor) gdyż napisał pamflet przeciwko Lutrowi. Kiedy Król zakochał się w Annie Boleyn, pragnął uczynić ją swoją kochanką lecz ona odmówiła. Henryk zapragnął więc rozwieść się z Katarzyną Aragońską i poślubić Annę. Niestetey, papież nie wydał zgody na rozwód, co rozzłościło Henryka który w sumie prawie siedem lat toczył batalię o unieważnienie jego pierwszego małżeństwa. Moim zdaniem Anna Boleyn miała spory wpływ na Henryka VIII i jego decyzję o zerwaniu z Kościołem Katolickim. David Starkey w książce ‘Sześć żon Henryka VIII’ pisze, że dokumenty przechodziły przez ręce Anny która aktywnie zajmowała się sprawami dotyczącymi rozwodu.

Anna Boleyn otaczała się zwolennikami reformacji  ; Cromwell, Cranmer czy Latymer byli znani ze swojego zapału w krzewieniu protestantyzmu. Dodatkowo Anna pomagała wszystkim którzy posiadali literaturę związaną z luteranizmem, a za to mogli trafić na stos. Eric Ives uważa że Anna silnie wspierała reformę i nie sposób się z tym nie zgodzić. Jednak istnieją pewne wskazówki, że Anna pozostała katoliczką w głębi serca.

Anna i katolicyzm

Wiele wskazuje na to, że Anna Boleyn pragnęła użyć tak zwanej nowej religii aby poprawić sytuację duchowieństwa w Anglii. Stan duchowieństa był naprawdę słaby ; brak oparacia na Biblii, handlowanie sakramentami, kupno miejsca w niebie za ziemskie pieniądze i wiele innych praktyk.  Anna nie chciała aby dobra przejęte z rozwiązanych opactw trafiały w większosći do królewskiej kieszeni ; stawiała bardziej na edukację, cele charytatywne, reformowanie kościoła od wewnątrz aby go oczyścić.

Kiedy Anna Boleyn przebywala w więzieniu w Tower, wielokrotnie wyrażała chęć i nadzieję że Król zezwoli jej wstąpienie do klasztoru. Przyjęła sakrament, a tuż przed śmiercią poprosiła zebranych aby się za nią modlili co sugeruje że wierzyła w istnienie czyśca.

Wnioski

Moim zdaniem, Anna Boleyn była osobą religijną.  Dzisiaj niestety nie wiemy co dokładnie Anna miała w sercu ; czy bliższa jej była wiara katolicka czy protestancka, a może po prostu chciała połączyć elemnty obu wyznań. Faktem jest , że Anna Boleyn była religijną i głęboko wierzącą kobietą. Nade wszystko wierzyła w Boga i całe jej życie to potwierdza.