Portret Anny Boleyn w kulturze

Część I : Film i teatr

Anna Boleyn od lat fascynuje nas swoją historią – romantyczną i tragiczną zarazem. Nic więc dziwnego iż powstało mnóstwo filmów oraz sztuk opowiadających o życiu Królowej Anglii, drugiej żony Henryka VIII. W tym artykule postaram się przedstawić produkcje w których pojawiła się postać Anny Boleyn.

1. Laura Cowie zagrała Annę Boleyn w 1911 roku, w niemym filmie ‘Henryk VIII’
2. Clara Kimball Young zagrała Annę Boleyn w krótkim filmie o Kardynale Wolsey’u : 1912 rok
3. W 1920 r. Ernst Lubitsh wyreżyserował film pod tytłuem ‘Anna Boleyn’ : w rolę Anny wcieliła się Henny Porten, a partnerował jej Emil Jannings jako Henryk VIII
4. W 1933 r. Merle Oberon wcieliła się w rolę Anny, w filmie ‘The Private life of Henry VIII’ (‘Prytwane życie Henryka VIII’)
5. W filmie ‘The Trial of Anne Boleyn’ (‘Proces Anny Boleyn’) w rolę Anny wcieliła się Lily Palmer
6. Elaine Stewart zagrała Annę Boleyn w filmie ‘Young Bess’ z 1953 roku
7. W 1957 r. powstała opera ‘Anna Bolena’ oparta na wcześniejszej wersji pochodzącej z 1830 r. W wersji późniejszej w roli Anny wystąpiły : Maria Callas, Nicola Rossi-Lemeni, Giulietta Simionato, Gianni Raimondi.
8. ‘Anne of Thousand Days’ (Anna Tysiąca Dni) : film z 1969 roku, jako Anna Boleyn wystąpiła Genevieve Bujold : przez wielu uważana za najlepiej zagraną Annę w historii. Do tej roli Bujold została nominowana do Oscara. U jej boku jako Henryk VIII pojawił się Richard Burton. Moim zdaniem jest to jeden z lepszych filmów o Annie i Henryku.
9. ‘A man for all seasons’ z 1988 roku – film opowiadający historię wiernego sługi Henryka VIII, Tomasza More’a, autora ‘Utopii’ który został ścięty w licpu 1535 r. W rolę Anny wcieliła się Vanessa Redgrave.
10. Miniserial z 1970 roku pod tytułem ‘6 żon Henryka VIII’ – Dorothy Tutin zagrala Annę w dwóch odcinkach, partnerował jej Keith Mitchell jako Henryk VIII.
11. Keith Mitchell zagrał również w kinowej wersji ‘6 żon Henryka VIII’ z 1972 r. W roli Anny Boleyn tym razem pojawiła się Charlotte Rampling – w filmie ukazane są deformacje Anny takie jak szósty palec czy znamiona mające świadczyć o tym iż była czarownicą

Laura Cowie jako Anna Boleyn

Henny Porten (Anna Boleyn) i Emil Jannings (Henryka VIII)

Merle Oberon

Genevieve Bujold

Vanessa Redgrave

Dorothy Tutin

Charlotte Rampling

12.  The Famous History of the Life of King Henry the Eighth (1979.) : Barbara Kellerman jako Ana Boleyn

13.  W 1986 r. ukazał się film ‘The God’s Outlaw’ opowiadający historię życia Williama Tyndale’a : w roli Anny Boleyn wystąpiła Oona Kirchs.

14.  W 2001 r. powstał kolejny miniserial pod tytułem ‘6 żon Henryka VIII’ w którym narratorem był dr David Starkey : w rolę Anny Boleyn wcieliła się Julia Marsen.

Barbara Kellerman

Julia Marsen

Natascha McElhone (Maria) oraz Jodhi May (Anna).

15.  W 2003 r. ukazała się telewizyjna ekranizacja powieści Philippy Gregory – ‘The Other Boleyn Girl’ (‘Kochanice  Krola) : w roli sióstr Boleyn wystąpiły : Natascha McElhone (Maria) oraz Jodhi May (Anna).

16.  Również w 2003 r. powstał miniserial ‘Henryk VIII’ z Rayem Winstone’m w roli tytułowej : pierwsza część opowiada o milości Króla do Anny Boleyn (Helena Bonham Carter) i jest zakończona egzekucją drugiej żony tyrana, część druga koncentruje się na pozostałych żonach. Helena Bonham Carter była w ciąży podczas kręcenia filmu, i musiała nosić specjalnie dopasowane suknie, skrywające brzuch.

17.  Kolejna, tym razem hollywoodzka adaptacja powieści Philippy Gregory ‘The Other Boleyn Girl’ (‘Kochanice Króla) miała miejsce w 2008 r. – jako Anna Boleyn wystąpiła Natalie Portman, a jej siostrę Marię zagrała Scarlett Johansson. Jako Henryk VIII partnerował im Eric Bana.

18.  W serialu ‘Dynastia Tudorów’ (2007/2008) Annę Boleyn zagrała Natalie Dormer, która w dwóch sezonach stworzyła jedną z najlepszych postaci Anny w historii kina, za co zebrała pochlebne opinie widzów na całym świecie.

Film 'Henryk VIII' : od lewej Jane Seymour (Emilia Fox), Anna Boleyn (Helena Bonham Carter) oraz Katarzyna Aragońska (Assumpta Serna)

Natalie Portman w hollywodzkiej adaptacji powieści 'The Other Boleyn Girl'

Natalie Dormer w serialu 'Dynastia Tudorów' grała Annę Boleyn w dwóch sezonach

19. Brytyjski serial dokumentalny ‘Days That Shook The World: The Execution of Anne Boleyn’ : w roli Anny Boleyn wystapiła Jo Martell : jedna z nielicznych aktorek która wyglądem najbardziej przypominała Annę.

20.  W 2008 r. ukazał się niezależny film ‘The Twisted Tale of Bloody Mary’ (104min) którego budżet w całości pokrył TV Choice z siedzibą w Londynie. W produkcji wystąpili profesjonalni jaki i nieprofesjonalni aktorzy. Film opowiada historię życia Marii Tudor – od czasów gdy była dzieckiem, do czasu gdy została Królową Anglii. W rolę Anny Boleyn wcieliła się Lisa Marie Kennedy.

21. W 2009 r. ukazał się historyczny serial dokumentalny pod tytulem : ‘Henry VIII: Mind of a Tyrant’ prezentowany przez angielskiego historyka i znawcę epoki Tudorów, Davida Starkey’a. Serial podzielony jest na cztery części, każda koncentruje się na innym okresie życia Króla. Część III nosi tytuł ‘Lover’ (‘Kochanek’) i opowiada historię Henryka VIII i Anny Boleyn w latach 1526-1536. W roli Anny Boleyn wystąpiła Sophie Hunter.

22.  W 2010 r. na deskach Globe Theater zadebiutowała sztuka ‘Anne Boleyn’ Howarda Brenton’a. Sztukę można było podziwiać od 24 lipca do 21 sierpnia 2010. W roli Anny Boleyn wystąpiła Miranda Raison.

'Dni które wstrząsneły światem: egzekucja Anny Boleyn' , w roli Anny wystąpiła Jo Martell

'Twisted Tale of Bloody Mary' : Lisa Marie Kennedy jako Anna

Serial dokumentalny o życiu Henryka VIII : 'Henry VIII:Mind of a Tyrant' : Anna Boleyn wchodzi na szafot, w tej roli Sophie Hunter

Miranda Raison

Anne Boleyn in film & on stage

Part I : Film & Stage

Anne Boleyn is a fascinating person – she shook Henry VIII’s world and she shook the whole Europe. Story of her life is a story about love, passion, faith, sacrifice and fear – and that it why there are so many movies about her.

1. 1911 , Laura Cowie played Anne Boleyn in a short movie called Henry VIII
2. Clara Kimball Young a short movie about Cardinal Wolsey : 1912 
3. 1920 r. Ernst Lubitsh created a  film called ‘Anna Boleyn’ with Henny Porten as Anne and  Emil Jannings as Henryk VIII
4. In 1933 r. Merle Oberon , ‘The Private life of Henry VIII’
5. ‘The Trial of Anne Boleyn’, Lily Palmer
6. Elaine Stewart , ‘Young Bess’  , 1953 roku
7. 1957 r.  :  Maria Callas.
8. ‘Anne of Thousand Days’ : movie from 1969 with Genevieve Bujold as Anne Boleyn and Richard Burton as Henry VIII. For this role Bujold was nominated for Oscar.
9. ‘A man for all seasons’ z 1988 roku – movie about Henry VIII’s friend, Thomas More, author of ‘Utopia’. He was executed in July 1535. Vanessa Redgrave played Anne Boleyn.
10. 1970 tv series about ’6 wives of Henry VIII’ -  Dorothy Tutin as Anne Boleyn with Keith Mitchell as Henry VIII.
11. Keith Mitchell played also in a movie with the same title ‘6 wives of Henry VIII’ in 1972 r. This time it was Charlotte Rampling as Anne Boleyn – this movie showed many deformations, like sixth finger.

Laura Cowie as Anne Boleyn

Henny Porten (Anne Boleyn) and Emil Jannings (Henry VIII)

Merle Oberon

Genevieve Bujold

Vanessa Redgrave

Dorothy Tutin

Charlotte Rampling

12.  The Famous History of the Life of King Henry the Eighth (1979.) : Barbara Kellerman as Ana Boleyn

13.  1986 r. ‘The God’s Outlaw’ – a movie about  Williama Tyndale’s life  :  Oona Kirchs played Anne.

14.  2001 r. David Starkey’s documental series ’6 wives of Henry VIII’  :  Julia Marsen as Anne.

Barbara Kellerman

Julia Marsen

Natascha McElhone (Mary) and Jodhi May (Anne).

15.  2003 r.  a movie based on Philippa Gregory’s novel ‘The Other Boleyn Girl’ : as ‘the Boleyn girls’ appeared Natascha McElhone (Mary) and Jodhi May (Anne).

16.   2003 r. Henry VIII – two-part TV series documenting the stormy 38-year reign of King Henry VIII : Ray Winstone as Henry VIII , Helena Bonham Carter as Anne Boleyn. Actress who played Anne was pregnant during filming and she had to wear special dresses to cover up her baby-bump. As English Wikipedia states : ‘ her role was restricted, as she was pregnant with her first child at the time of filming’.

17.  Hollywood version of ‘The Other Boleyn Girl’ 2008. – Natalie Portman as Anne,  Scarlett Johansson as Mary and Eric Bana as Henry VIII.

18.  Tv – series ‘The Tudors’ (2007/2008)  Natalie Dormer as Anne Boleyn (Season 1, 2 & 4), Jonathan Rhys Meyers as Henry VIII.

'Henry VIII' : Jane Seymour (Emilia Fox), Anne Boleyn (Helena Bonham Carter) and Catherine of Aragon (Assumpta Serna)

Natalie Portman as Anne Boleyn in 'The Other Boleyn Girl'

Natalie Dormer in 'The Tudors'

19. ‘Days That Shook The World: The Execution of Anne Boleyn’ : Jo Martell as Anne.

20.  2008 r.  ‘The Twisted Tale of Bloody Mary’ (104min) and independent movie with professional and unprofessional actors. Movie tells a story of ‘Bloody Mary’.  Lisa Marie Kennedy played Anne Boleyn.

21.  ‘Henry VIII: Mind of a Tyrant’  documentary drama about Henry VIII by David Starkey. In second part called ‘Lover’ there is a story about Henry & Anne during period of 1526-1536.

22.  2010 r. Howard Brenton’s  ‘Anne Boleyn’ with Miranda Raison as Anne Boleyn. Although on posters she has a dark brown hair, she was playing as a blonde.

‘Days That Shook The World: The Execution of Anne Boleyn’

'Twisted Tale of Bloody Mary' : Lisa Marie Kennedy

'Henry VIII:Mind of a Tyrant' : Sophie Hunter

Miranda Raison

Anna Boleyn i jej wpływ na Elżbietę Tudor :

Część III : Królowa Elżbieta I Tudor

W poprzednich artykułach z serii ‘Anna Boleyn i jej wpływ na Elżbietę Tudor’ ( cz.I i cz.II)  opisałam życie Elżbiety do czasu gdy została Królową. W ostatnim artykule, postaram się przedstawić jaki wpływ na Elżbietę wywarła Anna Boleyn i czy Królowa kiedykolwiek wspomniała o swojej matce.

Nie możemy zapominać, że Elżbieta odziedziczyła tron po ojcu – Henryku VIII, i to właśnie swoją miłość i szacunek do niego bardzo często wyrażała. Dla wielu ludzi, Anna Boleyn wciąż była ‘wielką nierządnicą’ i zdrajczynią, dlatego gdyby Elżbieta podkreslała swój stosunek do niej, lub chciała oczyścić jej imię, przyciągnęłaby uwagę na zarzuty stawiane Annie Boleyn w 1536 roku – wśród nich cudzołóstwo.  W ten sposób Elżbieta ożywiłaby dyskusję – czy córka kobiety skazanej na śmierć za cudzołóstwo może być Królową? Jaka istnieje pewność, że Elżbieta faktycznie jest córką Henryka VIII, a nie któregoś z jej domniemanych kochanków? Elżbieta nie mogła pozwolić aby jej prawo do tronu było w jakikolwiek sposób kwestionowane, zwłaszcza że wciąż była nieślubnym dzieckiem Henryka VIII – po egzekucji Anny Boleyn, Elżbieta została uznana za bękarta, i nawet pomimo iż Henryk VIII pryzwrócił obie córki do aktu sukcesyjnego, to jednak obie pozostały nieślubnymi dziećmi. Maria Tudor zmieniła swój status z nieślubnej córki Henryka VIII, oraz uznała małżeństwo jej rodziców ważnym i legalnym. Elżbieta jednak nigdy nie poszła w ślady siostry – wolała milczeć niż wracać do dawnych sporów czy jest legalną córką Henryka VIII.

Pierścień który Elżbieta Tudor zamówiła w 1575 r., przedstawiający podobiznę Królowej i jej matki,Anny Boleyn

Oficjalnie Elżbieta Tudor nie wypowiadała się publicznie o swojej matce, chociaż zdaniem kilku historyków, wspomniała o niej co najmniej dwa razy podczas panowania Marii Tudor. Elżbieta nigdy nie wypowiadała się publicznie na temat egzekucji Anny Boleyn, dlatego też dzisiaj ciężko jest stwierdzić co na ten temat myślała. Jednak istnieje pewien dowód na to, iż Elżbieta nosiła pamięć o matce głęboko w sercu : do dzisiaj przetrwał jeden z pierścieni Elżbiety. Gdy na niego patrzymy, wydaje się być zwykłym pierścieniem, jednym z wielu jakie nosiła Królowa Elżbieta. Jednak pierścień ma w środku dwa małe portrety. Na dolnym widzimy samą Elżbietę Tudor, natomiast na górze – podobiznę Anny Boleyn! Elżbieta nosiła ten pierścień aż do śmierci. Zastanówmy się teraz przez chwilę – czy gdyby Elżbieta wiedziała że jej matka była winną zarzutów za które została ścięta, lub gdyby Królowa nie interesowała się osobą matki – czy nosiłaby jej podobiznę zamkniętą w pierścieniu? Odpowiedź nasuwa się sama – Elżbieta Tudor interesowała się swoją matką, chociaż publicznie nie mówiła o niej wiele.

Poza tym – wśród służących Elżbicie ludzi znajdowali się tacy, którzy znali Królową od jej narodzin, oraz dobrze znali Annę Boleyn. Jedną z takich osób była Blanche Parry – która opiekowała się Elżbietą od jej narodzin w 1533 r. (Parry miała wtedy około 25 lub 26 lat).  Prawdopodobnie Elżbieta wielokrotnie rozmawiała z Blanche o Annie Boleyn w zaciszu swoich komnat.

Królowa Elżbieta chętnie otaczała się krewnymi ze strony matki.  Miała dobre relacje z dziećmi swej ciotki Marii Boleyn (siostry Anny) – Henrykiem oraz Katarzyną Carey (po ślubie Knollys), którzy według niektórych, byli dziećmi Henryka VIII. Wśród dam dworu Królowej znalazły się również córki Katarzyny Carey (m.in. Lettice,Elżbieta) a jej synowie piastowali ważne stanowiska. Również dzieci Henryka Carey’a byli blisko Królowej, a podczas jego śmierci, Królowa przy nim czuwała.

A więc Elżbieta Tudor zapewne wielokrotnie rozmyślała o Annie Boleyn. Nie mogła wiele o niej mówić, ale z całą pewnością darzyła ją szacunkiem i miłością, będąc dumna, że to właśnie ona – córka znienawidzonej Anny Boleyn jest Królową.