Rozwód Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej

Rozwód Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej jest jednym z najgłośniejszych i nabardziej dramatycznych wydarzeń w historii. Dlaczego? Otóż rozwód ten oznaczał nowy etap w historii Anglii – nie mogąc otrzymać rozwodu od papieża, Henryk VIII zerwał z Rzymem ogłaszając siebie jako głowę Kościoła, za co został ekskomunikowany w 1535 r.
Aby zrozumieć jak wielkim problemem był rozwód królewskiej pary, oraz jakie argumenty prezentował Henryk VIII, musimy cofnąć się do wydarzeń z 1501 r., kiedy to zaledwie szestanstoletnia Katarzyna poślubiła Artura Tudora, brata Henryka.

Artur Tudor i Katarzyna Aragońska

Małżeństwo pomiędzy Arturem Tudorem a Katarzyną Aragońską zostało zaplanowane jeszcze gdy oboje byli dziećmi. Musieli czekac kilka lat aż staną się odpowiednio dojrzali do ślubu. Młodzi pobrali się 14 listopada 1501 roku we wspaniałej ceremonii. Niestety, po zaledwie kilku miesiącach wspólnego życia jako mąż i żona, Artur Tudor zmarł 2 kwietnia 1502 r. Nie wiadomo dokładnie jaka była przyzczyna jego śmierci – mogły to być ‘poty angielskie’ lub tuberkuloza. Tak czy inaczej, Katarzyna Aragońska została wdową w wieku zaledwie 16 lat, i jej los pozostawał niepewny.
Ojciec Artura Tudora, Król Henryk VII musiał stawić czoła problemowi, co zrobić z hiszpańską księżniczką. Czy odesłac ją do domu, zwracając jednoczesnie pokaźny posag? Aby tego uniknąć, Henryk VII postanowił iż Katarzyna Aragońska zostanie żoną jego drugiego syna, Henryka Księcia Yorku, młodszego od niej o 5 lat. Jednakże przeszkodą na drodze do małżeństwa było prawo, według którego mężczyzna nie może poslubić żony swojego brata. Henryk VII postarał się o papieską dyspensę (czyli zgodę). Katarzyna Aragońska zeznała, że jej małżeństwo z Arturem nie zostało skonsumowane, a według prawa małżeństwo nieskonsumowane było uznane za nieważne.

Henryk VIII i Katarzyna Aragońska

Henryk VIII i Katarzyna Aragońska pobrali się w Greenwich 11 czerwca 1509 r. Kilka dni później, zostali razem koronowani jako król i królowa Anglii w Westminster Abbey.
Henryk pragnął syna aby zapewnić ciągłość Dynastii. Wiedział jak ważnym jest posiadanie jak największej ilości męskich potomków, ponieważ nigdy nie można przewidzieć przyszłości. Sam Henryk był tego doskonałym przykładem – to jego brat Artur miał zostać Królem, ale z powodu jego przedwczesnej smierci, następcą tronu został Henryk. Katarzyna Aragońska najpierw urodziła martwą córkę w 1510 roku, sama będąc w wieku 25 lat, Henryk miał wówczas 19 lat. W 1511 roku Katarzyna urodziła syna Henryka,Księcia Kornwalii, który byl pierwszym następcą tronu. Henryk VIII byl niezmiernie uradowany narodzinami syna, i jak podają historycy, jego miłość do Katarzyny stała się jeszcze większa, ponieważ tak szybko dała mu potomka. Niestety,dziecko umarło po 52 dniach, przyczyna nie jest znana. Katarzyna pogrążyła się w głębokim cierpieniu, Henryk również. To był dopiero początek problemów królewskiej pary.
W 1513 roku Katarzyna znowu była w ciąży, jednak doszło do poronienia. W 1514 Katarzyna urodziła martwego syna, a w 1516 na świat przyszła księżniczka Maria, jedyna dziecko Henryka i Katarzyny które przeżyło. To własnie do Katarzyny Henryk wypowiedział słowa – ‘Oboje jesteśmy jeszcze młodzi, i z Bożą pomocą będziemy mieć synów’. Henryk miał wówczas 25 lat, Katarzyna 31 a więc oboje byli jeszcze w stanie mieć dzieci. W 1518 roku Katarzyna urodziła córkę, która jednak żyła tylko parę godzin. To była ostatnia ciąża Katarzyny, w sumie ta Królowa była w ciąży 6 razy, i tylko jedno jej dziecko urodziło sie zdrowe i przeżyło wiek niemowlęcy – przyszła Królowa Maria Tudor.
Henryk wziął sobie kochankę – Elizabeth Blout, która urodziła mu upragnionego syna w 1519 roku. Chłopczyk zostal nazwany Henryk Fitzroy, i został Księciem Richmond. Dla Henryka narodziny syna były znaczące – po 6 ciążach Katarzyny Aragońskiej, młody Król prawdopodobnie porzucił nadzieję że żona kiedykolwiek da mu zdrowego syna, dlatego postanowił poszukać możliwości poza małżeństwem. Fitzroy był jedynym nieślubnym dzieckiem którego Henryk uznał jako swoje dziecko. Henryk zostal wychowany jako Książę, a jego ojciec był z niego bardzo dumny. Rozpoczęły się spekulacje na dworze, że Fitzroy mógłby zostać następcą tronu, jako że Henryk nie miał jeszcze syna z małżeństwa. Romans Henryka z Bessie zakończył się krótko po narodzinach Fitzroya, a sama Bessie wkrótce wyszła za mąż.

Rozwód
W 1526 r. Henryk VIII zwrócił uwagę na Annę Boleyn. Wkrótce Król zapragnął uczynić z niej swoją żonę, a to oznaczało, że musi pozbyć się Katarzyny Aragońskiej. Henryk VIII nie chciał rozwodu, a anulowania jego małżeństwa z Katarzyną. Oficjalnym powodem było niespokojne sumienie Króla, który popełnił grzech poślubiając żonę własnego brata, łamiąc przy tym biblijne prawo zawarte w Księdze Kapłańskiej 20:21:

‘Jeśli zaś mężczyzna weźmie żonę swego brata, jest to coś odrażającego. Odsłonił nagość swego brata. Będą bezdzietni.’

Niewątpliwie Henryk VIII zaczynał bać się, iż słowa z Biblii spełniły się na nim. Katarzyna Aragońska była w ciąży 6 razy, jednak tylko jedno dziecko przeżyło – księżniczka Maria. Jednak Henryk VIII nie brał pod uwagę iż Maria mogłaby zostać Królową, chociaż była ona jego prawowitą następczynią. Henryk był niemal obsesyjnie owładnięty myślą o męskim potomku. Katarzyna Aragońska miała już 41 lat, a więc według standardów epoki, nie mogła mieć więcej dzieci. Henryk VIII widział w Annie Boleyn spełnienie swoich marzeń – młoda i ambitna Anna obiecała, że po ślubie da mu upragnionego syna.
Katarzyna Aragońska była jednak nieugięta i nie zamierzała poddać się bez walki, oddając męża i koronę ‘kobiecie która jest skandalem chrześcijaństwa’. Poproszona o oddanie się Bogu i rozpoczęcia życia w klasztorze, Katarzyna odparła iż ‘Bóg nigdy nie powołał jej do klasztoru, ponieważ jest ona prawowitą żoną Henryka VIII’.
Prawdą jest, iż według prawa, męzczyzna nie mógł poślubić żony brata. Jednak Katarzyna Aragońska aż do dnia smierci twierdziła, że jej kilkumiesięczne małżeństwo z Arturem Tudorem nie zostało skonsumowane, co z kolei oznaczało, że według prawa małżeństwo to nie było legalne. Dzięki jej zeznaniom, papież udzielił zgody na ślub Katarzyny i Henryka w 1509 r. Dzisiaj możemy jedynie spekulować, czy Katarzyna mówiła prawdę czy tez skłamała, dla własnego dobra. Jej sytuacja po nieoczekiwanej śmierci Artura była niepewna – nie wiadomo było, czy zostanie odesłana do rodzinnej Hiszpanii, czy też pozostanie w Anglii. Pomimo papieskiej dyspensy, małżeństwo z Henrykiem było odkladane w czasie, ponieważ wartość Katarzyny jako żony spadła po śmierci jej matki, gdy znaczna część krolestwa przeszła we władanie Joanny, chorej psychicznie siostry Katarzyny Aragońskiej. Henryk VII jednak nie chciał oddawać pokaźnego posagu Katarzyny, dlatego też czekał aż Henryk VIII będzie odpowiednio dojrzały do małżestwa (ponieważ był 5 lat młodszy od Katarzyny). Katarzyna przebywała w Durham, zmagając się z problemami finansowymi. Przetrwało kilka listów w których Katarzyna pisała do swojego ojca, narzekając na złe traktowanie i swoją niedolę.

Na początku 1528 r., Wolsey napisał papieżowi Klemensowi VII list, w którym przedstawił mu prośbę Króla Henryka VIII o unieważnienie jego małżeństwa. 13 kwietnia 1528 r., papież wyznaczył Kardynała Tomasza Wolseya i Kardynała Lorenzo Campeggio jako legatów w sprawie rozwodowej. Kiedy Kardynał Campeggio przybył do Anglii, spotkał się z królową Katarzyną i zaproponował jej, aby wstąpiła do klasztoru. Katarzyna jednak postawiła sprawę jasno – nie zamierzała rezygnować z małżeństwa z Henrykiem VIII. Gdy polubowne rozwiązanie zawiodło, Henryk VIII i Kardynał Wolsey zaatakowali z drugiej strony – jeżeli królowa nie zgodzi się na unieważnienie małżeństwa, wówczas nie będzie mogła widywać swojej córki,Marii. Bez wątpienia ten szantaż emocjonalny miał sprawić, że Katarzyna ugnie się i podda woli Henryka. Nic bardziej mylnego – Katarzyna nie tylko nie zgodziła się na unieważnienie dwudziestoletniego małżeństwa, ale napisała do papieża iż pragnie aby tylko on mógł podjąc decyzję w tej sprawie w Stolicy Apostolskiej.
31 Maja 1529 r. rozpoczęły się obrady komitetu mającego rozstrzygnąć o losach małżeństwa królewskiej pary. 21 czerwca Królowa Katarzyna Aragońska przemówiła do Henryka VIII jako do swojego suwerena i męża. Przemówienie było bardzo emocjonalne i nie pozostawiło żadnych wątpliwości – Katarzyna była nieugięta i uparta.

‘Panie, w imię miłości która niegyś była między nami, oraz w imię Boga, zaklinam cię,okaż mi sprawiedliwość. Zechciej zlitować się nade mną i okazać współczucie, ponieważ jestem tylko biedną kobietą, obcą w tym kraju, urodzoną poza twym królewstwem. Nie mam tu żadnego przyjaciela, oraz nieprzychylny sąd. Uciekam do ciebie jako głowy sprawiedliwości w tym państwie. Wzywam Boga oraz cały świat na świadków, że była dla ciebie prawdziwą, pokroną i posłuszną żoną, zawsze w zgodzie z twoją wolą oraz pragnieniami. Miłowałam wszystkich tych, których miłowałes, dla twego dobra, czy miałam ku temu powód, czy byli moimi przyjaciółmi czy wrogami. Ze mną miałeś wiele dzieci, choć Bóg zechciał wezwać je do siebie z tego świata. Ale kiedy miałeś mnie po raz pierwszy – wzywam Boga na mego świadka – byłam czystą dziewicą której nie tknął mężczyzna. Czy prawda to czy nie, pozostawiam to twojemu sumieniu’.
Mowa Katarzyny wywołała spore zamieszanie, a sam Henryk aż dwa razy próbował podnieść ją z kolan. Po zakończonej przemowie, królowa wstała i udała się w stronę wyjścia. Gdy była wzywana przed sąd, mężczyzna który ją odprowadzał zapytał czy nie wróci przed sąd, na co ona odparła : ‘Ten sąd nie ma dla mnie żadnej mocy, dlatego tu nie zostanę’.
Pomimo nieobecności Katarzyny na obradach, Henryk VIII kontynuował. Za wszelką cenę pragnął udowodnić, że małżeństwo Katarzyny z jego bratem Arturem zostało skonsumowane. Nie dziwi fakt, iż Królowa nie chciala stawić się na posiedzeniu, na którym rozważany był tak intymny aspekt jak utrata dziewictwa! Jeden z mężczyzn który miał styczność z księciem Arturem po nocy poślubnej zeznał, iż młody książę powiedział :

‘Przynieś mi piwo gdyż jestem spragniony. Zeszłej nocy byłem w środku Hiszpanii’.
W obronie Królowej wypowiedział się biskup Jan Fisher, który zasugerował , iż małżeństwo nie może zostać rozwiązane, i jeżeli będzie trzeba, na jego ratowanie poświęci swoje życie (ewentualnie jego słowa okazały się prawdziwe gdyż został ścięty).
Po długich zmaganiach, małżeństwo zostało anulowane, jednak nie przez papieża, a przez samego Henryka VIII którey ogłosił się głową kościoła w Anglii. Katarzyna Aragońska do końca swoich dni przebywała w areszcie domowym na zamku Kimbolton, gdzie aż do śmierci trwała w przekonaniu, iż jest i pozostanie na zawsze, jedyną i prawdziwą żoną Henryka VIII. Ceną jaką zapłaciła, było to iż nie mogła widzieć się ze swoja córką Marią, jednak utrzymywały ze sobą kontakt listowny.
Tuż przed smiercią, Katarzyna napisała Henrykowi ostatni list, w którym błagała go aby był dobrym ojcem dla ich córki Marii, oraz wyznała na koniec iż ‘jej oczy pragną go nade wszystko’.

Katarzyna Aragońska zmarła 7  stycznia 1536 r.