Genevieve Bujold jako Anna Boleyn w filmie 'Anna tysiąca dni' z 1969 r.

Za życia Anna Boleyn nigdy nie była popularna. Co prawda miała grono osób którzy ją popierali oraz wysławiali jej cnoty takie jak pobożność, dobroć czy życzliwość, jednak większość nie była jej przychylna. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego że Anna Boleyn odważyła się wyjść poza ramy schematu narzuconego kobiecie w jej czasach ; kobiety miały być żonami, matkami i kochankami, służyły jako karta przetargowa w politycznych interesach swych rodzin, często musiały godzić się na coś czego nie chciały robić. Anna Boleyn natomiast miała odwagę sięgnąć po coś co teoretycznie jej się nie należało. Nie chciała zostać kochanką Króla Henryka VIII, dlatego ten owładnięty obsesją na punkcie Anny, postanowił rozwieść się ze swą żoną Katarzyną Aragońską. Kiedy papież odmówił wydania zgody na rozwód, po prawie  7 latach, Henryk VIII zerwał z Kościołem Katolickim czyniąc siebie Głową Kościała Anglikańskiego. Wtedy wreszcie mógł poślubić ukochaną Annę.

Typowym mitem jest ten o sześciu palcach Anny Boleyn, licznych pieprzykach pokrywających jej ciało, wystającym zębie oraz widocznym powiększonym wolu. W dziejszych czasach niektórzy ludzie nadal wierzą w te stereotypy odnośnie Anny. Ale jaka jest prawda? W szesnastowiecznej Anglii wierzono że wszelkie deformacje ciała są oznaką boskiego niezadowolenia nad daną osobą, lub też parania się czarami. Czy Henryk VIII poświęciłby swoje królestwo dla kobiety z sześcioma palcami lub jakimikolwiek innymi deformacjami? Na pewno nie. Za życia Anny nikt z osób które widziały ją na własne oczy nie wspomniało o jej ‘deformacjach’, dopiero kilkanaście lat po jej śmierci pojawiły się takie przypuszczenia. Autorem tych pomówień był Nicholas Sander, angielski katolicki ksiądz, który w okresie panowania Elżbiety I Tudor zbiegł z Anglii do Rzymu. Sander był autorem rozprawy naukowej pod tytułem ‘The rise and growth of the Anglican Schism’ (1585) w której wypowiadał się negatywnie o Henryku VIII, ale jego nienawiść została wymierzona głównie w Annę Boleyn, którą uważał za przyczynę reformacji oraz nadał jej przydomek ‘angielskiej Jezebel’. Według Sandera Anna była czarownicą, posiadała m.in. sześć palców, liczne znamiona oraz wole które skrywała pod kołnierzami. Sander osobiście nie poznał Anny Boleyn gdyż urodził się w 1530 r., a więc był sześciolatkiem gdy Anna trafiła na szafot. Ponadto odkryte w 1876 r. szczątki zidentyfikowane jako Anna Boleyn, pokazały iż nie było dodatkowego szóstego palca. Jerzy Wyatt, wnuk Tomasza Wyatt’a, w swej biografii Anny Boleyn napisał iż Anna miała jedynie niewielką narośl na paznokciu.

Anna Boleyn ; kopia oryginalnego portretu, autor nieznany

Sander jest również autorem absurdalnej teorii iż Anna Boleyn była córką Henryka VIII. Przez pewien czas krążyły plotki o romansie Henryka VIII z matką Anny, Elżbietą Howard. Czy faktycznie mieli romans, tego nie wiemy, ale mamy dowody na to iż jest to jedynie plotka. Zanim Henryk VIII zainteresował się Anną, jego kochanką była siostra Anny, Maria Boleyn. Z biblijnego punktu widzenia, Henryk VIII nie mógł poślubić Anny gdyż wcześniej miał cielesne kontakty z jej rodzoną siostrą, a więc wystosował bullę do papieża zezwalającą mu na małżenstwo z kobietą, z której bliską osobą łączyły go kontakty seksualne. Historycy są zgodni co do tego, że chodziło o Marię Boleyn. Plotki o romansie z Elżbietą Howard oraz rzekomym ojcostwie Anny Boleyn, zostały wymyślone aby ponizyć Annę i ukazać ją i jej rodzinę w jak najgorszym świetle. Według z jednej z pogłosek, na wieść o plotkach o romansie z Elżbietą Howard, Henryk miał powiedzieć ‘nigdy z matką’.

Kiedy w 1536 r. Anna Boleyn poroniła dziecko, kronikarze zantowali iż był to prawdopodobnie chłopiec. Nicolas Sander napisał iż Anna poroniła ‘bezkształtną masę ciała’ czyli płód był zdeformowany. Według Sandera był to kolejny dowód iż Anna była czarownicą. Jednak za życia Anny Boleyn nikt nie wspominał o ‘bezkształtnej masie ciała’, oraz nie zostało to użyte przeciwko Annie w procesie który odbył się 15 maja 1536 r.

Anna przez wielu opisywana była jako ‘nierządnica’ ; nazywali ją tak nie tylko zwykli ludzie, ale też ci wysoko postawieni dworzanie oraz politycy. Jeden z nich, cesarski ambasador Eustachy Chapuys, opisał Annę jako ‘konkubinę’ , ‘nierządnicę z wyłupiastymi oczami’ oraz ‘prostytutkę’. Skąd tyle nienawiści? Anna Boleyn zajęła miejsce Katarzyny Aragońskiej, ciotki Karola V, dla którego służył Chapuys ; ponadto Anna krzewiła poglądy reformatorskie, szerząc nową religię na dworze.  To Annę obarczano winą za odejście od Kościoła Katolickiego. Ale zastanowmy się ; czy Anna faktycznie rozbiła małzeństwo Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej?

Charlotte Rampling jako Anna Boleyn w filmie '6 żon Henryka VIII' ; Annę przedstawiono z sześcioma palcami, oraz innymi deformacjami

Jak wiemy, Katarzyna Aragońska i Henryk VIII pobrali się w 1509 r. na mocy udzielonej przez papieża dyspency. Katarzyna była wczęsniej żoną brata Henryka, zmarłego w wieku piętnastu lat Artura, a według Biblii takie małzeństwo miało być ‘bedzietne’. Henryk i Katarzyna doczekali się razem sześciorga dzieci, z czego tylko Maria przeżyła. W 1518 r. Katarzyna urodziła córkę i była to ostatnia odnotowana ciąża Królowej – miała on wtedy 33 lata. Rok później, w 1519 r. Henryk VIII został ojcem długo oczekiwanego syna ; był on jednak nie ślubnym dzieckiem, urodzonym przez kochankę Króla, Bessie Blout. Już wtedy pojawiły się problemy w małżeństwie Króla, ale jednak Bessie nie była uznana za ‘nierządnicę’ ; wręcz przeciwnie, otrzymała liczne przywileje a jej syn został oficjalnie uznany za dziecko Henryka VIII. Henryk romansował też z innymi kobietami, w tym z Marią Boleyn.

W 1524 r. Królowa Katarzyna Aragońska przechodziła menopauzę (miała wtedy 38 lat) a więc nie mogła rodzić więcej dzieci. Henryk VIII, młodszy od niej o 6 lat, miał 32 lata a więc ciągle był młodym i przystojnym mężczyzną. Nie miał jednak złudzeń ; jego zona nie da mu syna. Wtedy to Henryk przestał sypiać z żoną.

W 1526 r. Henryk zwrócił uwagę na Annę Boleyn ; zapragnął uczynić ją swoją kochanką lecz Anna nie chciała tego tytułu. Pomimo początkowych problemów, po około roku Król zadecydował że pragnie poślubić Annę, dlatego też rozpoczął starania o anulowanie małżeństwa z Katarzyną Aragońską.

Kwestią sporną pozostaje także uroda Anny Boleyn. Według niektórych źródeł była ‘piękna’ a według innych ‘nie była najładniejszą kobietą na ziemi’. Niemniej jednak typowymi cechami jej wyglądu były ciemne włosy (ciemnobrązowe lub czarne), brązowe oczy oraz długa szyja. Ponadto Anna była niska oraz szczupła. Gdy tylko pojawiła się na dworze angielskim w 1522 r. wszyscy zaczęli podziwiać jej nietuzinkową urodę, wyczucie stylu oraz elegancję. Anna Boleyn miała wszystko co powinna mieć kobieta ; urodę, czar, charyzmę, pewność siebie, była również świetnie wykształcona oraz inteligentna. Jej zwolennicy pisali o uwodzicielskim spojrzeniu, podczas gdy wrogowie opyswali ją jako ‘nierządnicę z wyłupiastymi oczami’. Chociaż nie przetrwał żaden portret Anny Boleyn, moim zdaniem była na pewno  ładną kobietą. Być może nie była piękna w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, ale na pewno musiała mieć to ‘coś’ co przyciągało uwagę dworzan.

Moim zdaniem wszystkie mity wokół Anny Boleyn są efektem złośliwej propagandy jaka rozpoczęła się po jej śmierci. Co prawda za panowania królowej Elżbiety Tudor zostały podjęte pewne kroki aby zrehabilitować pamięć o Annie Boleyn, to jednak do dzisiaj ponawiane są pewne stereotypy. Nawet niektórzy historycy podają informacje o ‘deformacjach’ Anny jako fakt. Anna Boleyn bez wątpienia była kobietą która wybiła się ponad schemat narzucony przez epokę w której żyła ; między innymi dzięki temu pamięć o niej przetrwała do dziś.

A co Wy sądzicie o stereotypach odnośnie Anny Boleyn? Czy Waszym zdaniem miała 6 palców?