13 Lutego 1542 roku, odbyła się egzekucja piątej żony Henryka VIII, Katarzyny Howard. Młoda Królowa podzieliła los drugiej żony Henryka, Anny Boleyn, która była jej kuzynką.

Ale dlaczego doszło do upadku Katarzyny Howard? Co zrobiła ta młoda dziewczyna i czym zasłużyła sobie na śmierć?

Wybryki młodości

Katarzyna Howard była bliską kuzynką Anny Boleyn – ojciec Katarzyny – Lord Edmund Howard oraz matka Anny –Lady Elżbieta Howard (w późniejszym czasie Hrabina Wiltshire) – byli rodzeństwem. Katarzyna wychowała się w domu Księżnej Wdowy Norfolk, Agnes Tilney. Tam, młoda Katarzyna miała romans z dwoma mężczyznami – nauczycielem muzyki Henrykiem Mannoxem oraz Franciszkiem Drehamem. Mannox był starszy od Katarzyny, oraz był niższego stanu niż ona. Pewnego razu Księżna Norfolk nakryła ich razem gdy byli sami i uderzyła Katarzynę, nakazując im zaprzestać potajemnych spotkan. Jednak to nie przyniosło rezulatu – Mannox i Howard spotykali się potajemnie w kaplicy. Gdy Księżna dowiedziała się o tym, zwolniła Mannoxa. To prawdopodobnie oznaczało dla Katarzyny koniec ich związku. Gdy Księżna Norfolk i jej podopieczne przeprowadziły się do Lambeth, Katarzyna Howard poznała Franciszka Derehama. Dereham był młody i przystojny, nic więc dziwnego iz Katarzyna zwróciła na niego uwagę. Młodzi spotykali się potajemnie w pokoju, który Katarzyna dzieliła z dwiema innymi dziewczętami. Pomimo, iż Katarzyna i Franciszek nazywali się nawazjem ‘męzem i żoną’, dziewczyna prawdopoodobnie nigdy na poważnie nie myslała o małżeństwie. Dereham z kolei chciał poślubić Katarzynę nie tylko ze względu na jej urodę, ale przede wszystkim wysokie pochodzenie. Drogi Derehama i Howard rozeszły się w 1539 roku, co dla Katarzyny oznaczało koniec ich związku.

Na dworze Henryka VIII

Henryk VIII zauważył młodą i piękną Howardównę kiedy ta służyła jako dama dworu jego czwartej żony, niemieckiej Anny Kliwijskiej. Wielu opisywało Katarzynę jako najpiękniejszą ze wszystkich sześciu żon Henryka VIII, i to prawdopodobnie z powodu swej urody, Katarzyna została wybrana aby reprezentować na królewskim dworze rodzinę Howardów. Francuski ambasador opisał ją jako ‘damę o nadzwyczajnej urodzie’. Wielkim atutem Katarzyny Howard była jej młodość i radość z życia. Dziewczyna prawdopodobnie miała wielu wielbicieli na dworze królewskim, a wkrótce jednym z nich stał się sam Henryk VIII.

Król Henryk VIII był wielce niezadowolony ze swojego małżeństwa z Anną Kliwijską (pobrali się 6 Stycznia 1540). Małżeństwo zostało zaaranżowane przez Tomasza Cromwella, który był odpowiedzialny za upadek Anny Boleyn. Noc poślubna Anny i Henryka nie nalezała do udanych – jak później wyznał Król, nie mógł skonsumować malżeństwa, ponieważ nie czuł fizycznego pociągu do nowej żony, którą zwykł nazywać ‘niemiecką kobyłą’. Wkrótce stało się jasne, iż rozwód Henryka i Anny Kliwisjkiej to tylko kwestia czasu. Dnia 9 lipca 1540, po zaledwie sześciu miesiącach , doszło do anulacji małżeństwa na podstawie nieskonsumowania. Posłuszna postawa Anny Kliwisjkiej sprawiła, iż Henryk VIII przyznał jej liczne dobra (w tym rodzinny zamek Anny Boleyn, Hever Castle oraz zamek Richmond) oraz tytuł “Drogiej Królewskiej Siostry”. Szybko po zakończonym związku, Król skierował swoje zainteresowanie na Katarzynę Howard. Do ślubu doszło 28 lipca 1540, w dniu egzekucji Tomasza Cromwella.

Róża bez kolca

Jak zauważa Elizabeth Norton w swojej książce ‘She Wolves – The Notorious Queens of England’, w chwili zwarcia małżeństwa, Katarzyna miała około 15 lub 16 lat, była zatem bardzo młoda w porównaniu do Henryka VIII, który w tym czasie miał 48 lat, był otytły, oraz miał ropiejącą ranę na nodze. Związek z młodą i pełną życia Katarzyną odmłodził Króla – znów sie uśmiechał, bawił i był radosny. Nową żonę nazywał ‘różą bez kolca’ oraz obyspywał ją drogimi prezentami, nie stronił także od publicznego okazywania jej swoich uczuć. Jednak młodziutka Katarzyna nie odwzajemniala uczuć Króla – pomimo iż lubiła byc przez niego rozpieszczana, szybko znalazła sobie przystojnego kochanka.

Tomasz Culpeper, był spokrewniony z matką Katarzyny. Młodzi po raz pierwszy spotkali się gdy Katarzyna służyła jako dama dworu Anny Kliwijskiej. Już wtedu Culeper zajmował wysokie stanowisko na królewskim dworze i cieszył się uznaniem Henryka VIII.

Małżeństwo Henryka VIII i Katarzyny Howard nie było do końca pozbawione motywu politycznego – Katarzyna wywodziła się z bardzo waznej i wysoko postawionej rodziny Howardów. Jej wuj, Tomasz Howard, 3. książę Norfolk, był człowiekiem niezwykle ambitnym. Jego wpływy znacznie się powiększyły, gdy Król zainteresował się jego siostrzenicą, Anną Boleyn. Relacje pomiędzy Anną a jej wujem były skomplikowane i trudne – Anna uważała,że Howard jest niegodny zaufania i dwulicowy. Pomimo tego, promowała jego interesy, m.in. poprzez zaaranżowanie małżeństwa pomiędzy jego córką Marią Howard, a nieślubnym synem Henryka VIII, Henrykiem Fitzroyem. Ponadto Anna mianowała kochankę Księcia Norfolk – Bess Holand, jako swoją damę dworu. Gdy pozycja Anny Boleyn oslabła, Norfolk odwrócił się od niej. To on wydał wyrok smierci zarówno na Annę, jak i jej brata Jerzego, chociaż według zeznań świadków, czynił to ‘ze łzami w oczach’.

Dwór królewski w większości pozostawał katolicki, pomimo zerwania więzi z Rzymem. Katolicy próbowali polożyć kres protestanckim wpływom. Udało im się pozbyć Tomasza Cromwella, gorliwego krzewiciela reformacji. Protestanccy doradcy Króla – Biskuop Tomasz Cranmer oraz Edward Seymour,Lord Hetford, obawiali się, iż jego małżeństwo z katolicką Katarzyną Howard może mieć zgubny wpływ.

W 1541 r. Henryk VIII wraz z Katarzyną oraz dworem wyruszył w podróż na północ Anglii, gdzie w 1536 doszło do buntu znanego jako ‘Pielgrzymka Łaski’. Król pragnął oficjalnie wybaczyć tamtejszej ludności, oraz zademonstrować swoją siłę i władzę. Podróż rozpoczęła się 30 czerwca, a zakoczyła na zamku Windsor 26 Października. W tym czasie Król i Królowa odwiedzali różne miejsca (Lincoln,Pontefract,York) oraz zamieszkiwali różne pałace. Szybko po powrocie królewskiej pary, Arcybiskup Tomasz Cranmer, został poinformowany przez Jana Lassells, iż młoda Królowa może mieć coś na sumieniu. Siostra Lassells’a, Maria Hall, została wychowana razem z Katarzyną Howard w domu Księżnej Norfolk, Agnes Tilney. Hall doniosła swojemu bratu, iż w tamtym okresie Katarzyna wiodła ‘lekkie życie’ oraz miała seksualne relacje z Franciszkiem Derehamem oraz Henrykiem Mannoxem. Cranmer był w szoku po usłyszeniu rewelacjii odnośnie Królowej. Dnia 2 Listopada  napisał list, który pozostawił w kaplicy gdzie Król udał się na modlitwę. W liście zostały ujawnione informacje o niemoralnym życiu Katarzyny Howard przed poślubieniem Henryka VIII. Król nie uwierzył w rewelacje dotyczącej jego ‘róży bez kolców’ , jednakże zlecił śledztwo mające na celu oczyszczenie dobrego imienia swojej młodej żony. Niestety, szybko okazało się, iż życie Królowej przed ślubem faktycznie było niemoralne. Franciszek Dereham przyznał iż miał stosunki cielesne z Królową, a Henryk Mannox wyznał iż kochał Katarzynę i często ją dotykał, jednakże nie doszło do niczego więcej pomiędzy nimi. Henryk VIII wpadł w szał i pragnął własnoręcznie zabić niewierną żonę.

Początek końca

4 Listopada 1541 r., strażnicy wtargnęli do komnat Katarzyny, gdzie ćwiczyła ona taniec. Młoda Królowa prawdopodobnie bała się, że Henryk odkrył jej zdradę z Culpepperem. Według legendy, przerażona Katarzyna wymknęła się strażnikom i biegła w stronę kaplicy, w której Henryk VIII kończył mszę. Strażnicy zabrali krzyczącą Katarzynę, na którą Henryk nie zwrócił najmniejszej uwagi. 6 listopada Henryk VIII dyskretnie opuścił pałac, i już nigdy więcej nie zobaczył swojej ‘róży bez kolca’.

7 listopda Katarzyna została przesłuchana przez Cranmera i jej wuja, Tomasza Howarda Księcia Norfolk. Według zeznań Cranmera, Królowa była roztrzęsiona i w złym stanie psychicznym. Mężczyźni powiedzieli jej, że Król dowiedział się o Derehamie i Mannoxie – nic jednak nie wspomnieli o Culpeperze. Wielu historyków zgadza się iż Henryk VIII nie miał nic gorszego w planach niż unieważnić małżeństwo, pozbawić Katarzynę tytułu Królowej, oraz wygnać ją z dworu.

13 listopada dwór Katarzyny Howard został oficjalnie rozwiązany, a ona sama trafiła do Syon House, gdzie od tej pory miała mieszkać skromnie, z dala od dworu, z czterema towarszyszącymi jej kobietami. Wkrótce jednak była Królowa została przesłuchana w sprawie Culpeppera. Dziewczyna nie przyznała się do fizycznych kontaktów z Culpepperem, ale przyznała że dawała mu prezenty. Jednocześnie Katarzyna obwiniała Lady Rochford za to, że podjudzała ją do spotkań z młodym dworzanine. Culpepper i Lady Rochford zostali aresztowani i przesłuchiwani. Rozpoczęło się obrzucanie błotem – Lady Rochford winiła Katarzynę za to że wplątała ją w romans z Culpepperem, a sam Culpepper przyznał iż Lady Rochford bardzo zależało na zaaranżowaniu spotkań. Lady Rochford prawdpodobnie wiedziała iż jej życie jest teraz zagrożone – Królowa została oskarżona o cudzołóstwo co równało się zdradzie stanu. W więzieniu Jane Rchford zaczęła zdradzać symptomy choroby psychicznej – według prawa osoba obłąkana nie mogła zostać ścięta. Czy Lady Rochford celowo udawała chorobę aby uniknąć egzekucji? Czy też naprawdę przeżyła silne załamanie nerwowe, które w efekcie doprowadziło do choroby? Tego nie wiemy.

Egzekucje

Dereham i Culpepper zostali skazani na smierć poprzez powieszenie i poćwiartowanie. Kara ta składała się z czterech częsci :

1. Ciągnięcie na drewnianej ramie do miejsca wykonania egzekucji,
2. Powieszenie przez krótki czas, tak aby ofiara nie zmarła,
3. Kastracja i wyprucie wnętrzności, które następnie miały zostać spalone na oczach jeszcze żywej ofiary,
4. Ścięcie głowy i poćwiartowanie ciała.

Kara zatem był okrutna, jednak wyrok Culpeppera został zmniejszony na jedynie ścięcie głowy. Wyrok ten był zarezerwowany dla zdrajców szlacheckiego pochodzenia. Dereham natomiast musiał cierpieć cały wyrok. Dlaczego Henryk zdecydował się okazac łaskę Culpepperowi, a Derehama tak okrutnie ukarał? Przecież Dereham nie mógł wiedzieć, że Katarzyna Howard w przyszłości zostanie Królową, natomiast Culpepper świadomie odwiedzał sypialnię Królowej, zdradzając zaufanie i lojalność swojego monarchy.

Wkrótce jasnym stało się iż Katarzyna Howard również poniesie śmierć za zdradę. 10 lutego 1542 r. była Królowa została zabrana do Tower. Przepływając łodzią obok nabitych na pale głów jej byłych kochanków, musiała być więc przerażona. Dziewczyna poprosiła o drewniany blok, na którym mogłaby wypróbować ułożenie głowy przed uderzeniem topora.

13 lutego 1542 r., Katarzyna Howard, była Królowa Anglii i piąta żona Henryka VIII, wraz z Lady Rochford, stanęła na specjalnie przygotowanym szafocie. Katarzyna była tak słaba i zmęczona, że ledwo udało jej się wejść na górę. Dziewczyna wygłosiła krótką mowę w której przyznała iz zasługuje na śmierć. Według legendy, wyznała iż ‘umiera jako Królowa jednak wolałaby umrzeć jako żona Culpeppera’. Według zeznań swiadków, zaledwie siedemnastoletnia Katarzyna zachowała spokój aż do końca.

Po egzekucji swojej byłej Pani, przyszedł czas ‘niecną Lady Rochford’ która – według legendy – przyczyniła się do upadku Anny Boleyn i jej brata, męża Lady Rochford, Jerzego. Francuski ambasador Marillac napisał iż Lady Rochford ‘wygłosiła długą przemowę’ w której przeprosiła za ‘wiele grzechów’ jednak słowem nie wspomina aby Joanna Rochford mówiła cokolwiek o tragicznie zmarłej Annie Boleyn, lub jej bracie Jerzym. W późniejszym czasie mówiono iż Rochford wyznała iż dała fałszywe świadectwo przeciwko nim.

Po przemowie, Joanna Rochford położyła głowę na ociekającym krwią drewnianym bloku i szybkim cięciem topora została uśmiercona.

Źródła :

1. ‘She Wolves: The Notorious Queens of England’ Elizabeth Norton

2. Wikipedia : http://en.wikipedia.org/wiki/Catherine_Howard