Tag-Archive for » Henryk VII «
W tym dniu w historii, 28 czerwca 1491 r. na świat przyszedł jeden z najpopularniejszych i najbardziej znanych władców – Henryk VIII.
Henryk VIII jako dziecko
Henryk Tudor był trzecim dzieckiem królewskiej pary – Henryka VII Tudora i Elżbiety York, oraz ich drugim synem. Henryk był drugi w linii sukcesyjnej więc został przeznaczony do stanu duchownego. Nieoczekiwana śmierć starszego brata, Artura Tudora, wyniosła 10-letniego wówczas Henryka na pozycję następcy tronu.
Po śmierci Króla Henryka VI, zaledwie 17-letni Henryk wstąpił na tron jako Henryk VIII. 11 czerwca 1509 r. poślubił wdowę po swoim bracie, hiszpańską księżniczkę Katarzynę Aragońską, a 24 czerwca tego samego roku oboje zostali koronowani jako Król i Królowa Anglii.
Cała Anglia z ufnością patrzyła na młodego monarchę, którego rządy zapowiadały się obiecująco. Henryk otrzymał wyśmienite wykształcenie ; biegle władał językiem francuskim, hiszpańskim oraz łaciną, uwielbiał muzykę i poezję, uczył się także matematyki, fizyki i astronomii. Poza tym, Henryk VIII był przystojnym, czarującym i wysportowanym młodzieńcem, uwielbiał sport, polowania, tańce, komponował muzykę i pisał wiersze. Był uosobieniem idealnego człowieka renesansu, co sławili jego poddani, radując się że mają takiego Króla.
Jednak już jako młodzieniec Henryk VIII ujawnił swą ciemną stronę ; zaledwie dwa dni po wstąpieniu na tron aresztował dwóch ministrów swego ojca, którzy zostali ścięci w 1510 roku. Jako syn Henryka VI Tudora, który wstąpił na tron po długotrwałej Wojnie Dwóch Róż, Henryk VIII pragnął zapewnić ciągłość Dynastii Tudorów, dlatego tak bardzo pragnął mieć syna. To dlatego Henryk VIII żenił się aż sześć razy, majac nadzieję na męskiego potomka, oraz zrywajac z Kościołem rzymskokatolickim.
Śmiało można stwierdzić, że sześć żon Henryka VIII i zerwanie z Rzymem przyniosło mu międzynarodową sławę która trwa do dzisiaj. Pomimo iż Król pragnął męskiego potomka, doczekał się jednego syna – późniejszego Edwarda VI, którego urodziła mu w 1537 r. trzecia żona Joanna Seymour, umierając kilka dni po porodzie. Z Katarzyną Aragońską Henryk miał sześcioro dzieci, z których tylko Maria, późniejsza Królowa zwana ‘Krwawą’ przeżyła okres niemowlęctwa. To jednak nie długo wyczekiwany syn, ani nie córka hiszpańskiej księżniczki okazali się dobrymi władcami. Urodzona w 1533 r. przez Annę Boleyn Elżbieta, objęła tron w wieku 25 lat, stając się jedną z najdłużej władających i najlepszych monarchów w historii Anglii.
6 żon Henryka VIII
Poza sześcioma małżeństwami, Król Henryk miał kilka kochanek z którymi doczekał się potomstwa. Bessie Blout urodziła w 1519 r. syna którego Henryk VIII uznał za swojego, nadał mu zacnenazwisko ‘Fitzroy’ (‘królewski syn’) oraz tytuł Księcia Richmondu. Niestety, chłopak zmarł w czerwcu 1536 r. Kolejną kochanką była siostra Anny, Maria Boleyn. W czasie związku z Henrykiem VIII, Maria była mężatką i urodziła dwoje dzieci – Katarzynę i Henryka Carey – możliwe że były to dzieci Króla, jednak ten nigdy ich oficjalnie nie uznał za swoje.
Znana jest ‘Wielka Sprawa Henryka VIII’ czyli ciągnący się prawie 7 lat rozwód z Katarzyną Aragońską, który doprowadził ostatecznie do zerwania z Rzymem i obwołania się przez Henryka Głową Kościoła Anglikańskiego. W ten sposób w Anglii nastąpiła reformacja, za którą w dużej mierze obwiniano nie samego Króla, co kobietę dla której się rozwiódł – Annę Boleyn. Młoda, żywiołowa i dobrze wykształcona Anna szybko zwróciła na siebie uwagę Henryka VIII, jednak nie chciała zostać jego kochanką. Henryk postanowił rozwieść się z pierwszą żoną i poślubić Annę. W 1533 r. pobrali się w sekretnej ceremonii, a kilka miesięcy później urodziła się im córka Elżbieta. Niestety, Anna Boleyn nie urodziła upragnionego syna, i między innymi dlatego została ścięta 19 maja 1536 r. na podstawie fałszywych zarzutów o czary, cudzołóstwo i kazirodztwo.
Ukojenie po dwóch nieudanych małżeństwach Henryk VIII znalazł w osobie trzeciej żony, Joanny Seymour. To Joanna urodziła długo wyczekiwanego męskiego potomka, płacąc za to własnym życiem. Jako że Edward był dzieckiem słabego zdrowia, Henryk VIII zapragnął ożenić się po raz kolejny. Wybór padł na niemiecką księżniczkę, Annę Kliwijską. To małżeństwo zakończyło się po zaledwie 6 miesiącach, jednak uległość Anny zapewniła jej tytuł ‘Królewskiej Siostry’ oraz liczne ziemie i bogactwa. Piąte małżeństwo Króla przez wielu historyków jest określane jako ‘kryzys wieku średniego’ gdyż Henryk VIII wziął za żonę siedemnastoletnią kuzynkę Anny Boleyn, Katarzynę Howard. Niestety, Katarzynę spotkał ten sam los co Annę, z tym że Katarzyna popełniła cudzołóstwo. Ostatnia żona Henryka VIII, Katarzna Parr, przeżyła monarchę i po jego śmierci została tytułowana jako Królowa Wdowa, chociaż zmarła zaledwie rok po Henryku, w wyniku gorączki poporodowej.
Henryk VIII w 1536 r., Hans Holbein
Pod koniec swego życia, Henryk VIII był otyły, cierpiał na róźnorodne choroby, oraz był psychicznie niestabilny . Z młodego czarującegoiwysportowanego młodzieńca zmienił się w otyłego, chorego starca widzącego wszędzie swych wrogów. W ciągu swych 37-letnich rządów Król Henryk doprowadził do egzekucji mnóstwa ludzi, w tym dwóch żon, kardynała, oraz sześciu bliskich przyjaciół. Spekuluje się że za jego rządów zostało uśmierconych około 72 000 ludzi, chociaż nie jest to liczba większa niż w przypadku innych monarchów. Henryk VIII używał egzekucji jako środka władzy, wprowadzając terror wśród swych poddanych. Nikt nie mógł czuć się bezpieczny – nawet żony Henryka. Król był człowiekiem podatnym na manipulację, łatwo ulegał wpływom i to często doprowadzało do egzekucji ludzi których darzył szacunkiem. Król wielokrotnie ubolewał na przykład nad ścięciem swego doradcy, Tomasza Cromwell’a, który zawsze wiernie mu służył.
Henryk VIII zmarł 28 stycznia 1547 r. w Pałacu Whitehall, w wieku 55 lat. Pochowano go 16 lutego na Zamku w Windsorze, u boku jego trzeciej i ulubionej zony, Joanny Seymour. Następnym Królem został syn Henryka, Edward VI, który jednak nigdy nie rządził samodzielnie. Chłopak zmarł w wieku 15 lat, co doprowadziło do objęcia tronu przez Marię Tudor (po rozprawieniu się z ‘dziewięciodniową królową’ Jane Grey). Maria była pierwszą kobietą na tronie, jednak szybko zyskała przydomek ‘Krwawej’ w wyniku prześladowań protestantów. Po pięciu latach, Maria Tudor zmarla nie pozostawiając po sobie potomka. Tron objęła Elżbieta Tudor, wprowadzając w Anglii ‘Złoty Wiek’ , zapisując się w pamięci Anglików jako ‘dobra Królowa Bess’ . Elżbieta nigdy nie wyszła za mąż i była nazywana ‘Królową Dziewicą’. Zmarła bezpotomnie w 1603 r. , przekazując koronę Jakubowi Stuartowi.
Henryk VIII , portret Hansa Holbeina
Nie do końca wiedziałam jaki tytuł nadać temu artykułowi, bowiem dzisiejsza data – 28 stycznia, to data dwóch przełomowych wydarzeń w historii dynastii Tudorów.
28 stycznia 1457 r. na świat przyszedł Henryk VII, pierwszy koronowany król z dynastii Tudorów, ojciec Henryka VIII.
Również 28 stycznia, lecz 1547 zmarł król Henryk VIII, i to na tym wydarzeniu skupię się w tym artykule.
Król Henryk VIII zmarł w Pałacu Whitehall, mając 55 lat. Już od jakiegoś czasu zmagał się z problemami zdrowotnymi takimi jak otyłość, ropiejący wrzód na nodze, liczne przeziębienia oraz melancholia czy napady gniewu. Jak to się stało, że z wysportowanego, zdrowego młodzieńca Henryk VIII zmienił się w otyłego i niedołężnego starca cierpiącego na paranoję?
Wielu ciekawych informacji na temat zdrowia Henryka VIII dostarcza nam książka Roberta Hutchinsona ‘Ostatnie dni Henryka VIII’ oraz program telewizyjny ‘Inside the body of Henry VIII’ (‘Wewnątrz ciała Henryka VIII’) w którym historyk dr. Lucy Worsley, biograf Henryka VIII Robert Hutchinson oraz doktor Catherine Hood starają się odpowiedzieć na nurtujące pytania odnośnie faktycznego stanu zdrowia Henryka VIII.
Podstawowe pytania na temat zdrowia króla to przede wszystkim :
Czy cierpiał na syfilis?
Czy powodem jego otyłości mogła być cukrzyca?
Dlaczego Katarzyna Aragońska i Anna Boleyn miały tyle problemów z donoszeniem ciąży?
Czy wypadek podczas turnieju 24 stycznia 1536 mógł spowodować zmiany w psychice?
Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w tym artykule.
Zdrowie Henryka VIII
W 1514 r. w wieku 23 lat, Henryk VIII zachorował na ospę wietrzną. Gorączka oraz pechęrze wypełnione płynem ustrojowym pojawiają się na ciele człowieka podczas tej choroby. Pomimo ataku młody Król szybko się wyleczył, co wskazuje na to iż jego organizm był silny.
Kilka lat później, 33-letni Henryk zachorował na malarię która spowodowała m.in. wysoką gorączkę i bóle głowy. W czasach Tudorów malaria była chorobą epidemiczną. Według dr. Catherine Hood :
‘Symptomy malarii to zimne dreszcze, wysoka gorączka i poty. Symptomy zazwyczaj powracają co 3, 4 dni a każdy atak trwa około 8 godzin.’
Dr. Lucy Worsley dodaje :
‘Począwszy od 1521 , raporty o stanie zdrowia Henryka VIII donoszą iż cierpiał on na ponawiające się ataki chronicznej malarii.’
Wypowiedzi te wskazują, że malaria przerodziła się w chorobę chroniczną. Biorąc pod uwagę jak ciężka jest to choroba, Henryk VIII musiał bardzo cierpieć. Nic więc dziwnego, że popadł w paranoję dotyczącą własnego zdrowia – brak męskiego potomka był zatem nie tylko kaprysem, ale też realnym zagrożeniem dla ciągłości dynastii.
W wieku 36 lat, Henryk VIII zaczął cierpieć na żylaki spowodowane noszeniem podwiązek.
Syfilis?
Syfilis (inaczej zwany też kiłą) to choroba przenoszona drogą płciową, nieleczona prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, utraty wzroku, zaburzeń psychicznych, uszkodzenia układu krążenia, kości, stawów i narządów miąższowych, a także w niektórych przypadkach może być przyczyną śmierci. Ponadto w przebiegu ciąży kobiety chorej na kiłę dochodzi do wewnątrzmacicznego zakażenia płodu bakteriami znajdującymi się we krwi matki. Może dojść do śmierci wewnątrzmacicznej płodu lub dziecko może urodzić się z poważnymi wadami rozwojowymi.
Jak leczono kiłę w czasach Tudorów? Chorym podawano rtęć która wywoływała ‘ślinienie i pocenie się, co lekarze w tamtym okresie uważali za proces oczyszczania organizmu’ jak mówi o tym Robert Hutchinson.
Kiła mogłaby być odpowiedzią na pytanie dlaczego Katarzyna Aragońska i Anna Boleyn miały problemy z donoszeniem ciąży – Henryk VIII przekazywał im swoją chorobę, a one o tym nie wiedziały. Jednak Robert Hutchinson odrzuca tezę iż Henryk VIII cierpiał na kiłę – nie ma żadnej wzmianki o leczeniu go rtęcią (leczenie trwało zazwyczaj około 6 tygodni co wiązałoby się ze zniknięciem króla z dworskiego życia).
Również dzieci Henryka : Maria, Elżbieta i Edward – nie były leczone na kiłę (choroba przenosiła się z matki na dziecko) więc tezę o chorobie wenerycznej Henryka można uznać za niepoparte dowodami spekulacje.
Sport
Młody Henryk VIII uwiebiał uprawiać sport : turnieje, tenis, wrestling oraz polowania były jego ulubionymi formami aktywnego wypoczynku. Niestety, sport wiązał się również z urazami których doświadczył król.
W 1524 r. podczas turnieju, Henryk VIII zapomniał opuścić przłbicę swego hełmu i doznał poważnych obrażeń głowy – mógł nawet stracić oko! Od tego wypadku Henryk już zawsze cierpiał na nawarcające, uporczywe migreny.
W 1527 r. Henryk VIII doznał urazu stopy podczas gry w tennis (który był bardzo popularnym sportem w Anglii). Król miewał także problemy z kością piszczelową – możliwe ze było to spowodowane polowaniami lub – co bardziej prawdopdobne – turniejami. Cierpiał takze na bolesne zapalenie kości.
Jak już pisałam kilka dni temu, 24 stycznia 1536 r. Henryk VIII uległ poważnemu wypadkowi podczas turnieju – tym razem również miał dużo szczęścia ponieważ przeżył (dzięki zbroji) , jednak był nieprzytomny przez 2 godziny! Do dzisiaj historycy spekulują, czy wypadek ten mógł doprowadzić do zmian w psychice Henryka? Wiele wskazuje na to, że tak – od tamtej pory król cierpiał na częste napady gniewu, melancholię, być może też depresję.
Od 1536 r. Henryk VIII zaczął mieć poważne problemy z nogami : utworzyła się ropiejąca rana. Tak dumny ze swoich ‘pięknych nóg’ Henryk teraz miał z nimi poważne problemy. Ponoć woń ropiejącej rany była tak silna, ze można ją było wyczuć z odległości trzech pokoji! Wielu dworzan dziwiło się, że przy tak slabym stanie nóg, król w ogóle wychodził z łóżka. Gdyby Henryk VIII nie był królem, lekarze zapewne zaproponowaliby amputację : jednak tylko około 10% pacjentów przeżywało ten zabieg, który bardziej przypominał krwawą rzeź niż operację. Nikt nie odważył się zaproponować amputacji królowi, ponieważ prawdopodobnie by jej nie przeżył.
Co jadł Henryk VIII?
Henryk VIII w 1542 r. , portret Hansa Holbeina
Pod koniec swojego życia, Henryk VIII w niczym nie przypominał idealnie zbudowanego, przystojnego młodzieńca który kiedyś był. Rana na nodze uniemożliwiała królowi poruszanie, czyniąc niemożliwym uprawianie sportu.
W młodości Henryk jadł dużo, ale spalał kalorie uprawiając sport – po 1536 roku natomiast Henryk nadal lubił dobrze zjeść, ale nie był fizycznie aktywny, co doprowadziło go do otyłości.
Henryk chętnie jadł mięso – m.in sarninę, drób, wieprzowinę. Za dworski przysmak uchodził gulasz z wróbli. W Anglii nie piło się wody – było to postrzegane jako przejaw słabości oraz zła wróżba na przyszłość. Najpopularniejszym napojem było wino oraz piwo ; a także specjalnie przygotowany alkohol z przyprawami podawany na słodko. Czy król jadł warzywa? Nie, ponieważ uważano iż warzywa nie są potrzebne w codziennej diecie (twierdzono że nie da się ich strawić) oraz że są ‘zarezerwowane’ jako posiłek dla ubogich. Henryk jadł także truskawki.
Taki niezdrowy styl życia w dużej mierze przyczynił się do problemów Henryka VIII. Prawdopodobnie cierpiał on na cukrzycę (świadczą o tym symptopmy takie jak otyłość, zatwardzenie, problemy ze wzrokiem, rany na nogach,wysokie ciśnienie).
Śmierć
Dziś ciężko stwierdzić na co dokładnie zmarł Henryk VIII. Wielu wciąż twierdzi iż zmarł na kiłę, jednak – tak jak już wspomniałam wyżej – nie ma na to przekonujących dowodów. Pod koniec 1546 r. Henryk był już słabego zdrowia, i przebywał w swych komnatach, wiedząc prawdopodobnie że jego godzina wkrótce wybije.
Król zmarł w Pałacu Whitehall 28 stycznia 1547 r., pozostawiając swoją wolę ; jego następcą był zaledwie dziewięcioletni syn Edward.
Według niektórych źródeł (osobiście uważam że są te jedynie legendy) ciało Henryka VIII leżące w trumnie pękło, wylewając płyny ustrojowe i krew, ktorą zlizały psy. Miała się w ten sposób sprawdzić przepowiednia według której ‘psy lizać będą jego (Henryka) ciało za czny ktorych się dopuścił’. Jak było naprawdę – dzisiaj już się nie dowiemy.
Król został pochowany w Kaplicy Św. Jerzego w Windsorze, obok trzeciej żony, Joanny Seymour.
Anglia po śmierci Henryka VIII
Henryk wyznaczył na swojego następcę kilkuletniego Edwarda, który jednak nie mógł sam sprawować władzy z racji młodego wieku. W jego imieniu rządził Lord Protektor Edward Seymour, wuj króla i brat jego zmarłej matki. Niestety, Edward VI zmarł w wieku zaledwie 15 lat, pozostawiając tron Joannie Grey, zwanej dziewięciodniową królową. Joanna została ścięta przez Marię Tudor, która wkrótce wstąpiła na tron i władała samodzielnie. Pięć lat rządów katolickiej Marii Tudor wywołały niezadowolenie, zwłaszcza wśród protestantów, którzy byli masywowo zabijani – w ten sposób Maria otrzymała przydomek ‘Krawawej’. Po bezpotomnej śmierci Marii, na tron wstąpiła Elżbieta Tudor, córka Henryka i Anny Boleyn. Elżbieta stala się jedną z najlepszych i najwybitniejszych monarchów jakich Anglia kiedykolwiek miała.
Elżbieta nigdy nie wyszła za mąż oraz nie miała dzieci – po jej śmierci na tron wstąpił Jakub I Stuart.
Źródła:
1. ‘Inside the body of Henry VIII’
2. ‘The Last Days of Henry VIII’ : Robert Hutchinson
Elżbieta York i Henryk VII
W tym dniu w historii, 18 stycznia 1486 r. Henryk VII i Elżbieta York zawarli związek małżeński, dając tym samym początek nowej dynastii na tronie angielskim – dynastii Tudorów. Małżeństwo połączyło dwa rody – Yorków i Lancasterów, kończąc tym samym trzydziestoletnią Wojnę Dwóch Róż.
Pomimo iż małżeństwo było zwarte wyłącznie z politycznych względów, Henryk i Elżbieta byli szczęśliwym i kochającym się małżeństwem. Doczekali się razem siedmiorga dzieci :
1. Artur, Książę Walii (20.09.1486-2.04.1502)
2. Małgorzata Tudor, Królowa Szkocjii (28.11.1489-18.10.1541)
3. Henryk VIII, Król Anglii (28.06.1491-28.01.1547)
4. Elżbieta Tudor (2.07. 1492 – 14.09.1495)
5. Maria Tudor, Królowa Francjii (28.03.1496-25.09.1533)
6. Edmund Tudor, Książę Somerset (21.02.1499-19.06.1500)
7. Katarzyna Tudor (urodziła się i zmarła 2.02.1503)
Królowa Elżbieta uchodziła za typową piękność swej epoki – miała bladą cerę, blond włosy i niebieskie oczy. Była również troskliwą i opiekuńczą żoną i matką, pozostawała jednak w cieniu swej teściowej Margaret Beaufort. Oboje Hneryk i Elżbieta pokładali nadzieję w najstarszym synu Arturze, jako przyszłym królu Anglii. Nadali mu na imię Artur na cześć legendarnego Króla Camelotu, aby unaocznić, że ich syn odbuduje potęgę Anglii. Niestety, nieoczekiwana śmierć piętnastoletniego nastepcy tronu wprawiła ich w rozpacz.
Elżbieta York zmarła w 11 lutego 1503 r. w wyniku gorączki poporodowej, 9 dni po narodzinach córki Katarzyny, która zmarła w dniu narodzin. Król Henryk VII pogrążył się w rozpaczy po śmierci ukochanej żony, rozważał jednak możliwość kolejnego małżeństwa i posiadania dzieci (jego plany obejmowały m.in. poślubienie wdowy po synu, młodej hiszpańskiej księżniczki Katarzyny Aragońskiej, lub jej siostry Joanny Kastylijskiej zwanej Szaloną).
Henryk VII zmarł 21 kwietnia 1509 r. na zamku Richmond, pozostawiając jako swego następcę Henryka VIII, który w wieku siedemnastu lat objął tron i rządził przez 38 lat.
Polish
English
