Karol Brandon, książę Suffolk

Często zastanawiałam się, jak to możliwe, że wśród oskarżeń na podstawie których ścięto Annę Boleyn, znalazło się kazirodztwo. Cesarski ambasador Eustace Chapuys nie wierzył, że Anna i jej brat Jerzy popełnili kazirodztwo, napisał nawet że Jerzy został oskarżony o sypianie z własną siostrą, ponieważ „pewnego razu zauważono, że przebywał w jej komnatach bardzo długo”[1].  Poza tym, Chapuys wspomniał o innych „małych głupstwach” o których się jednak nie rozpisywał. Wiadomo, że Anna i Jerzy wyśmiewali styl ubioru Henryka VIII, a Jerzy nawet publicznie żartował, czy aby Elżbieta jest córką króla.

Okazuje się, że istnieje powód, dla którego Henryk VIII zdecydował się oskarżyć Annę Boleyn o kazirodztwo. W 1531 r., Anna Boleyn oskarżyła ówczesnego szwagra i najlepszego przyjaciela króla, Karola Brandona o „kazirodztwo z własną córką”. Chapuys spekulował, że Anna uczyniła to aby „zemścić się na księciu Suffolk za to, że niegdyś skalał jej honor”[2]. W jaki sposób Karol Brandon, książę Suffolk, naraził się Annie? W roku 1530 doniósł Henrykowi VIII, że Annę Boleyn łączyło coś z jednym z dworzan – według Nicolasa Sandera, chodziło o Tomasza Wyatt’a. Zakochany w Annie król wygnał Brandona z dworu na krótki okres czasu, nieznany z imienia adorator Anny także został odesłany (choć wrócił równie szybko).

Anna, jak widać, nigdy nie zapomniała, że książę Suffolk odważył się wyznać Henrykowi VIII jej przeszłość i od tamtej pory stosunki między nią a Suffolkiem były napięte. Co gorsza, stosunki pomiędzy Anną a żoną Suffolka, Marią Tudor Brandon (siostrą Henryka VIII) były jeszcze bardziej napięte. W roku 1532, Maria publicznie użyła słów oczerniających Annę Boleyn, w efekcie czego wywiązała się walka pomiędzy sługami książąt Suffolk i Norfolk.

Niechęć Marii Tudor Brandon do Anny Boleyn była tak oczywista, że wielu historyków zaczęło spekulowac, dlaczego młodsza siostra Henryka VIII nigdy nie uznała Anny za jego żonę i królową. Joanna Denny uznała, że Maria była próżna i nie podobało jej się, że Henryk dał Annie pierwszeństwo na dworze, ale co ważniejsze, Anna potępiała okoliczności w jakich Maria wyszła za Karola Brandona. Przypomnę pokrótce tę historię:

Maria Tudor Brandon

Maria Tudor poślubiła króla Francji, Ludwika XII, pod koniec 1514 r. Król zmarł po trzech miesiącach od ślubu, w styczniu 1515, pozostawiając osiemnastoletnią Marię wdową. Zgodnie ze zwyczajem, Maria na 40 dni stała się ‘białą królową’ (‘le reine blanche’), zamkniętą w odizolowanym od świata Hotel de Cluny. Celem zwyczaju było upewnienie się, czy wdowa po królu nie spodziewała się jego dziecka.

Maria nie była w ciąży. Kiedy Henryk VIII wysłał Karola Brandona aby eskortował Marię do Anglii, para pobrała się w sekrecie, wywołując skandal na dworze francuskim. Maria, jako królowa-wdowa, mogła poślubić kogo chciała, ale Karol, jako poddany Henryka VIII popełnił zdradę stanu poslubiając królewską siostrę bez pozwolenia. Co więcej, zwyczaj nakazywał aby królowa-wdowa odczekała rok po śmierci męża przed kolejnym ślubem. Kolejna sprawa – Maria popełniła mezalians, poślubiając człowieka niższego stanem. To jeszcze nie wszystko – Brandon nie był wolnym człowiekiem. Był nie tylko zaręczony (a zaręczyny w tamtym czasie byly równie wiążące jak małżeństwo) ze swą podopieczną, Elżbietą Grey (która miała zaledwie 10 lat), ale jego małżeństwo z Margaret Mortimer nie zostało oficjalnie rozwiązane. Niestety, to jeszcze nie koniec skandalu – Maria wysłała Henrykowi VIII klejnoty przypadajace królowej Francji, a do takowych nie posiadała praw gdy jej mąż zmarł (klejnoty były własnością korony francuskiej!). Tak więc aura skandalu otaczała okoliczność małżeństwa Marii Tudor i Karola Brandona. Jeżeli Anna Boleyn znalazła się na francuskim dworze jako dama Marii Tudor, była naocznym świadkiem skandalu. Według Eric Ives’a, to właśnie dezaprobata Anny wobec małżeństwa Marii i Karola położyła się cieniem na ich relacjach:

„Nie znamy wprawdzie szczegółów, ale dwórki musiały zapewne bezlitośnie plotkowac o niestosownej poufałości Brandona wobec Marii i być może w tych plotkach należy szukać niechęci, jaką Maria żywiła wobec Anny w późniejszych latach jej życia. Marii bowiem mogło być trudno puścić w niepamięć zuchwałą obrazę okazaną przez czternastolatkę wychowaną przez Habsburgów, która w dodatku doskonale wiedziała o wcześniejszym niestosownym zahcowaniu Brandona wobec Małgorzaty Austriackiej”[3]

Eric Ives słowem nie wspomniał, że Anna oskarżyła męża Marii, Brandona, o kazirodztwo z własną córką (Brandon miał cztery córki, w tym dwie z małżeństwa z Marią, nie wiadomo jednak o którą z nich chodzi). Wydaje się oczywiste, że to właśnie mściwe i okrutne oskarżenie Anny Boleyn dało początek wrogości pomiędzy nią, a małżeństwem Brandonów.

Maria Tudor Brandon nie pojawiła się na koronacji Anny Boleyn 1 czerwca 1533. Nie tylko ona nie zamierzała uznać poślubionej bigamicznie ciężarnej metresy Henryka VIII, także księżna i księżna wdowa Norfolk (ciotka i babka Anny) nie pojawiły się na uroczystości. Nieobecność najbardziej wpływowych kobiet  w królestwie dała początek spekulacjom. Eric Ives tak oto usprawiedliwa nieobecność Marii :

„W orszaku nie było na przykład królewskiej siostry Marii i jej córki Franciszki (…) Otóż siostra Henryka była wtedy umierająca, jej córka była niemal dzieckiem (…)”[4]

To prawda, że Maria Tudor Brandon zmarła zaledwie miesiac po koronacji Anny Boleyn, 24 czerwca 1533. Możliwe, że nie czuła się najlepiej. Ale równie możliwy wydaje się fakt, że po prostu nie miała ochoty pojawić się na koronacji kobiety, która oskarżyła jej męża o kazirodztwo z jego córką!

Jeżeli chodzi o Franciszkę Brandon (ur. 16 lipca 1517), Eric Ives popełnił bład, gdyż Franciszka nie była już dzieckiem według epoki w której żyła; miała 16 lat i jeszcze w tym samym roku wyszła za mąż.

W 1536 r. Anna Boleyn sama została oskarżona o kazirodztwo z własnym bratem. Czyżby Henryk VIII postanowił zemścić się na Annie za to, że rozsiewała szkodliwe plotki nie tylko na jego temat (Anna wyznała swej bratowej, że król nie ma ani ‘wigoru ani umiejętności by zaspokoić kobietę’, oraz, jak już wspomniałam na początku, wyśmiewała styl ubioru króla), ale także na temat bliskich mu osób? Tego nie dowiemy się juz zapewne nigdy, ale jest to bardzo możliwe.

Aktualizacja: Zapomniałam dodać, co na temat rzekomego kazirodztwa Brandona ma do powiedzenia Eric Ives:

“Nic więc dziwnego, że w obliczu takiego zagrożenia Anna wykorzystała barwne życie prywatne księcia Suffolk, aby się na nim odegrać. Robiła aluzje, jakoby utrzymywał kazirodczy stosunek z narzeczoną swego syna. Zemsta okazała się tym słodsza, że owa dziewczyna była córką jednej z hiszpańskich dwórek Katarzyny”. (str. 165)

Pominę już fakt, że historyk usprawiedliwa postać historyczną – jest to po prostu niewybaczalne w pracy historyka, który powinien być obiektywny. Jako źródło, Eric Ives podał te same fragmenty które podałam wcześniej w tym artykule. Dlaczego więc napisał o tym, że Anna oskarżyła Brandona o kazirodcze stosunki z narzeczoną jego syna, Katarzyną Willoughby? Przekazy w źródłach jasno precyzują że chodzi o córkę, a nie synową, jest nawet oryginalny fragment po francusku:

“La dite dame aussi pour le mesme respect, et pour se venger de ce que le due de sufforcq lauoit autres fois voulu charger de son honneur, luy a fait mectre sus quil se mesloit et copuloit avec sa propre fille.” (Cal. St. Pap., Spain, Vol. 4 p.2×765.)